Zadzwoń lub napisz do nas
Kontakt z kancelarią adwokacką Opole – SLM Adwokaci
Zachowek – co to?
Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która ma na celu ochronę interesów najbliższych członków rodziny zmarłego. Polega na zagwarantowaniu im minimalnej części majątku spadkowego, nawet w sytuacji, gdy zostali oni pominięci lub niekorzystnie potraktowani w testamencie.
Zachowek dla kogo? Kto może się o niego ubiegać?
Uprawnienie do zachowku przysługuje zazwyczaj zstępnym (dzieciom, wnukom), małżonkowi oraz, w niektórych przypadkach, rodzicom spadkodawcy, jeśli dziedziczenie nie odbywa się w innej linii. W praktyce oznacza to, że osoby te mogą domagać się od spadkobierców określonej kwoty pieniężnej, odpowiadającej ułamkowi wartości majątku, który by im przypadł w razie dziedziczenia ustawowego. Zachowek wynosi najczęściej połowę wartości udziału, który przypadałby danej osobie na mocy prawa spadkowego, a w przypadku osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy – dwie trzecie tej wartości. Celem tej regulacji jest zapewnienie ochrony materialnej najbliższej rodzinie, niezależnie od woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie.
Ile wynosi zachowek? Poznaj sposób na obliczenie należytej kwoty
Wydziedziczenie a zachowek
Istnieje możliwość pozbawienia zstępnych prawa do zachowku poprzez wydziedziczenie. Przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z treści testamentu. Podstawą wydziedziczenia jest min. dopuszczenie się względem spadkodawcy umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności, uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Jednak w przypadku gdy spadkodawca przebaczył uprawnionemu do zachowku, nie może go wydziedziczyć. Zstępni wydziedziczonego zstępnego nie tracą uprawnień do zachowku chociażby przeżył on spadkodawcę. Jednak w przypadku gdy spadkodawca przebaczył uprawnionemu do zachowku, nie może go wydziedziczyć.
Zachowek od darowizny, czy przysługuje?
Zachowek może przysługiwać także od darowizny, jeśli spadkodawca przekazał część swojego majątku jeszcze za życia. Zgodnie z przepisami, darowizny uczynione na rzecz spadkobierców ustawowych, zwłaszcza dzieci lub małżonka, są wliczane do masy spadkowej przy obliczaniu zachowku. Oznacza to, że nawet jeśli znaczna część majątku została przekazana w formie darowizny, osoby uprawnione do zachowku, które zostały pominięte w spadku, mogą domagać się swojej części od obdarowanego. Darowizny przekazane osobom spoza kręgu spadkobierców mogą również zostać doliczone do spadku, jeśli zostały dokonane w ciągu 10 lat przed śmiercią spadkodawcy. Warto pamiętać, że zachowek od darowizny stanowi zabezpieczenie interesów najbliższych zmarłego, aby uniknąć sytuacji, w której zostaliby oni całkowicie pozbawieni korzyści majątkowych.
Zachowek po rodzicach – do ilu lat?
Zachowek po rodzicach przysługuje najbliższym członkom rodziny, takim jak dzieci, wnuki lub małżonek, którzy zostali pominięci w testamencie. Prawo do dochodzenia zachowku nie jest jednak nieograniczone w czasie. Zgodnie z przepisami prawa, uprawnieni mają pięć lat od ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku, czyli od śmierci spadkodawcy, aby wystąpić z roszczeniem o zachowek. Po upływie tego terminu roszczenie się przedawnia i traci się prawo do dochodzenia tej części spadku. Ważne jest, aby osoby uprawnione do zachowku działały w odpowiednim czasie, ponieważ po upływie ustawowego okresu nie ma możliwości prawnego wymuszenia wypłaty należnej kwoty.
Przepisanie majątku, a zachowek – czy te zmiany mają wpływ na zachowek?
Przepisanie majątku za życia spadkodawcy, na przykład w formie darowizny, może mieć istotny wpływ na prawo do zachowku. Chociaż darowizny dokonane za życia mogą zmniejszyć masę spadkową, to nie oznacza, że uprawnieni do zachowku tracą swoje roszczenia. W polskim prawie spadkowym darowizny, szczególnie te dokonane na rzecz spadkobierców ustawowych, są doliczane do wartości spadku przy obliczaniu zachowku. Oznacza to, że nawet jeśli majątek został przepisany w formie darowizny, uprawnieni do zachowku mogą domagać się swojej należnej części od obdarowanego, jeśli zachowek nie został zaspokojony. Wyjątkiem są darowizny dokonane na rzecz osób niebędących spadkobiercami ustawowymi lub przedawnione darowizny sprzed więcej niż dziesięciu lat przed śmiercią spadkodawcy – te nie wpływają na obliczenie zachowku.
Pozbawienie prawa do zachowku
Roszczenie o zachowek nie przysługuje osobom uznanym orzeczeniem sądu za niegodnych dziedziczenia, osobom, które odrzuciły spadek, małżonkowi, przeciwko któremu spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, małżonkowi pozostającemu ze spadkodawcą w separacji.
W takich przypadkach roszczenie o zachowek przechodzi na zstępnych (dzieci, wnuki) osoby uznanej za niegodną dziedziczenia, osoby wydziedziczonej, osoby, która odrzuciła spadek, osoby, która zrzekła się dziedziczenia, jeśli w umowie ze spadkodawcą wskazano, że zrzeczenie się nie obejmuje zstępnych.
Wysokość zachowku stanowi 1/2 wartości udziału spadkowego, jaki by spadkobierca otrzymał w przypadku dziedziczenia ustawowego. Jeśli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy, lub jest osobą małoletnią, wysokość zachowku wynosi 2/3 wartości udziału spadkowego.
Co istotne, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę za życia są doliczane do spadku, (z kilkoma wyjątkami).
Zachowek – przedawnienie
Prawo do zachowku przedawnia się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku. Przed wystąpieniem do sądu warto wezwać zobowiązanego do wypłacenia zachowku. Jeżeli zobowiązany pomimo wezwań do zapłaty nie wywiąże się z danej czynności osoba uprawniona do zachowku może skierować sprawę na drogę sądową.
Pozew o zachowek kieruje się do sądu okręgowego jeśli kwota zachowku jest wyższa niż 75 000 złotych natomiast gdy kwota zachowku nie przekracza 75 000 złotych pozew o zachowek składa się w sądzie rejonowym.
Umowa dożywocia a zachowek – niezbędne informacje
Umowa dożywocia a zachowek to kwestie, które często budzą wątpliwości w kontekście prawa spadkowego. Umowa dożywocia polega na przekazaniu nieruchomości w zamian za dożywotnią opiekę nad spadkodawcą i zapewnienie mu określonych świadczeń, takich jak mieszkanie, wyżywienie czy pomoc. W przeciwieństwie do darowizny, umowa dożywocia nie wchodzi do masy spadkowej i nie podlega doliczeniu przy obliczaniu zachowku. Oznacza to, że osoba, która otrzymała nieruchomość na mocy umowy dożywocia, nie jest zobowiązana do zapłaty zachowku z tej nieruchomości, nawet jeśli spadkodawca pomijał innych członków rodziny w testamencie. Dla osób uprawnionych do zachowku może to oznaczać, że w praktyce nie otrzymają żadnej części majątku przekazanego na mocy umowy dożywocia, ponieważ nie podlega on roszczeniom zachowkowym.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie zachowku, skontaktuj się z nami. Oferujemy Ci opiekę prawną na wyższym poziomie. SLM Adwokaci – Prawo Cywilne.
Zobacz pozostałe wpisy blogowe – Prawo Cywilne
Co grozi za sprzedaż auta zajętego przez komornika?
Zadzwoń lub napisz do nas Kontakt z kancelarią adwokacką Opole – SLM AdwokaciSprzedaż samochodu zajętego przez komornika to poważne naruszenie prawa, które niesie za sobą określone konsekwencje prawne. W polskim systemie prawnym samochód zajęty...
Co grozi za niestawienie się do wojska?
Zadzwoń lub napisz do nas Kontakt z kancelarią adwokacką Opole – SLM AdwokaciW Polsce obowiązek służby wojskowej w klasycznej formie został zawieszony w 2009 roku, co oznacza, że obecnie nie ma powszechnego obowiązku...
Co grozi za złamanie ciszy wyborczej?
Zadzwoń lub napisz do nas Kontakt z kancelarią adwokacką Opole – SLM AdwokaciCisza wyborcza jest jednym z kluczowych elementów procesu wyborczego w Polsce. Wprowadza się ją w celu zagwarantowania równych szans wszystkim kandydatom oraz zapewnienia wyborcom...