Odpowiedzialność członka zarządu za długi spółki

Odpowiedzialność członka zarządu za długi spółki z o.o. – wbrew wielu obiegowym opiniom jest jak najbardziej możliwa. Dlatego, mimo iż spółka posiada odrębną osobowość prawną, to trzeba być bardzo uważnym, bo każdy członek zarządu może być pociągnięty do odpowiedzialności za długi spółki.

Osoby decydujące się na pełnienie funkcji członka zarządu sp. z o.o. muszą mieć świadomość tego, że to właśnie na nich spoczywać będzie ciężar należytego dbania o interesy spółki, a niewłaściwe nią zarządzanie zrodzi po ich stronie odpowiedzialność, która może sięgnąć do ich prywatnych kieszeni.

Członkowie zarządu sp. z o.o. mogą zostać przez sąd zobowiązani do uregulowania nie tylko niezapłaconych przez spółkę faktur, czy rat kredytu, lecz także do pokrycia kosztów procesu wytoczonego przez wierzyciela przeciwko spółce, kosztów postępowania egzekucyjnego, w tym także poniesionych przez wierzyciela kosztów pełnomocnika.

Podstawę prawną dla tych roszczeń stanowi art. 299 ksh.

Dla ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez członka zarządu wystarczające jest by pełnił on swoją funkcję w dacie istnienia zobowiązania. Bez znaczenia przy tym pozostaje w jaki sposób doszło do zadłużenia czy niewypłacalności spółki.

Należy jednak pamiętać, że należności do uregulowania których zobowiązani mogą zostać członkowie zarządu w każdym wypadku muszą mieć charakter pieniężny.

Co zrobić, żeby nie odpowiadać za długi spółki?

Co istotne, jeśli w spółce występuje większa liczba członków zarządu – co do zasady ich odpowiedzialność jest solidarna.

Niemniej jednak każdy członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzenie układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu.

Oczywiście członek zarządu nie będzie również ponosił odpowiedzialności za zobowiązania spółki, kiedy niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.

W praktyce pociągnięcie członka zarządu do odpowiedzialności za zobowiązania spółki najczęściej poprzedzone jest uzyskaniem tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce. Niestety obowiązujące przepisy prawa w zasadzie wykluczają pozwanie w jednym procesie zarówno spółki jak i jej członków zarządu.

Żeby skierować sprawę o zapłatę przeciwko członkom zarządu spółki z o.o. potencjalny wierzyciel musiałby sprawdzić, czy:

1) wystąpiła szkoda – nie chodzi tutaj o rzeczywisty uszczerbek w majątku wierzyciela, lecz jedynie o zmniejszenie aktywów spółki do tego stopnia, że wierzyciel nie może zaspokoić się z jej majątku;

2) posiadasz zobowiązanie przeciwko spółce z o.o. – najlepiej stwierdzone orzeczeniem sądowym, aktem notarialnym, czy wyciągiem z listy wierzytelności;

3) egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna – najlepiej by niniejsza okoliczność wynikała np. z postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, z wykazu majątku spółki, z postanowienia sądowego oddalającego wniosek o ogłoszenie upadłości, czy z postanowienia umarzającego postępowanie upadłościowe.

UWAGA! Dowodem bezskuteczności egzekucji z majątku spółki nie jest postanowienie o ogłoszeniu upadłości, albowiem ogłoszenie upadłości sp. z o.o. oznacza jedynie, iż stała się ona niewypłacalna, tzn. utraciła zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Innymi dowodami wskazującymi na bezskuteczność mogą być: bilans spółki z  którego będzie wynikać, iż spółka nie ma jakiegokolwiek majątku, czy księgi handlowe spółki.

4) istnieje związek przyczynowy pomiędzy szkodą a niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości;

Wniosek o ogłoszenie upadłości spółki

Podstawową okolicznością uwalniającą członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie – tj. w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Oczywiste jest, iż termin ten odpowiednio musi być stosowany do członka zarządu, który objął urząd już po zaistnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości. W takim przypadku termin ten należy liczyć od dnia objęcia przez niego funkcji.

Warto dodać, że wniosek o ogłoszenie upadłości złożyć może każdy członek zarządu spółki samodzielnie, nawet wówczas gdy w spółce jest przyjęta reprezentacja łączna.

Nie jest więc konieczne aby wniosek pochodził od podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności odszkodowawczej. Nie jest nawet konieczne, aby wniosek ten pochodził od samego dłużnika.

Trzeba również pamiętać, że aby móc powoływać się na wyłączenie odpowiedzialności, wniosek o ogłoszenie upadłości musi zostać złożony nie tylko we właściwym czasie, ale też skutecznie! Jeśli zatem wniosek zostanie zwrócony, to nie wiążą się z tą czynnością żadne skutki prawne.

Restrukturyzacja lub układ

W obowiązującym stanie prawnym członek zarządu spółki może uwolnić się od odpowiedzialności również wówczas, gdy we właściwym do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu.

Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.

Brak winy członka zarządu

Przesłanką wyłączającą odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki jest również brak jego winy w niezgłoszeniu wniosku o jej upadłość. Przy czym wolny od odpowiedzialności jest wyłącznie ten członek zarządu, któremu winy przypisać nie można.

W praktyce wykazanie braku winy w niezgłoszeniu powyższych wniosków będzie bardzo trudne.

Należy bowiem zaznaczyć, iż członek zarządu w spółce z o.o. pełniąc swoją funkcję zobowiązany jest do dochowania staranności uwzględniającej zawodowy charakter jego działalności. Brak winy członka zarządu będzie więc zachodził tylko w wyjątkowych sytuacjach przykładowo takich jak: długotrwała choroba, czy niedopuszczenie go do informacji dotyczących spółki, pod warunkiem jednak podejmowania czynności w tym celu idących.

W żadnym wypadku nie można mówić o braku winy członka zarządu z tego tylko względu, iż nie ma on koniecznego wykształcenia, czy znajomości przepisów prawa. Godząc się bowiem na powołanie do zarządu spółki z o.o., członek zarządu gwarantował posiadanie koniecznych umiejętności.

Czy każdy członek zarządu może ponosić odpowiedzialność za długi spółki z o.o.?

Podział czynności w zarządzie – ustalony nawet w sposób formalny (np. na mocy zawartej umowy) i niezajmowanie się przez danego jego członka sprawami finansowymi, również nie może być uznawany za równoważny z brakiem istnienia po jego stronie winy. Obowiązujące przepisy prawa nakładają obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości na każdego członka zarządu.

Niezależnie od przesłanek wynikających z art. 299 ksh, członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki również poprzez odwołanie się do ogólnych instytucji prawa cywilnego, takich jak przedawnienie oraz potrącenie.

Melania Kessler

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie zadłużenia spółki przez jednego z członków zarządu, skontaktuj się z nami. Oferujemy Ci opiekę prawną na najwyższym poziomie. SLM Adwokaci – Obsługa Prawna Firm.

Zobacz pozostałe wpisy blogowe – Prawo Gospodarcze