Ochrona sygnalistów – kogo dotyczy?

Ochrona sygnalistów – kogo dotyczy?

 

Ochrona sygnalistów zyskuje na znaczeniu w kontekście funkcjonowania nowoczesnych organizacji. Wprowadzenie unijnej dyrektywy 2019/1937 nakłada na pracodawców obowiązek stworzenia systemów ochrony dla osób zgłaszających nieprawidłowości.

W tym artykule omówimy, kogo dotyczą te przepisy oraz jakie kroki muszą podjąć pracodawcy, aby sprostać nowym wymaganiom.

 

Kim jest sygnalista?

 

Sygnalista to osoba zgłaszająca informacje o nieprawidłowościach, naruszeniach prawa lub innych działaniach zagrażających interesowi publicznemu, które mają miejsce w organizacji. Mogą to być pracownicy, współpracownicy, kontrahenci, a także osoby świadczące usługi na podstawie umów cywilnoprawnych. Kluczowe jest, aby zgłoszenie było dokonywane w dobrej wierze, z intencją poprawy funkcjonowania organizacji.

 

Kogo obejmują przepisy o ochronie sygnalistów?

 

Przepisy dotyczące ochrony sygnalistów mają szeroki zakres i obejmują różne grupy osób związane z organizacją. Do najważniejszych grup należą:

1. Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę: Ochrona ta dotyczy zarówno pracowników stałych, jak i tymczasowych, niezależnie od wymiaru czasu pracy.
2. Osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych: Umowy zlecenia, umowy o dzieło, kontrakty B2B – wszystkie te formy współpracy objęte są ochroną prawną.
3. Wolontariusze, stażyści i praktykanci: Osoby wykonujące zadania na rzecz organizacji bez formalnego zatrudnienia również są chronione.
4. Kontrahenci i dostawcy: Ochroną mogą być objęte osoby oraz firmy współpracujące z organizacją w ramach umów handlowych.

Zobacz też: Ochrona sygnalistów: do kiedy trzeba wdrożyć przepisy?

 

Jakie podmioty są zobowiązane do wdrożenia procedur ochrony sygnalistów?

 

Zgodnie z unijną dyrektywą, podmioty prawne w sektorze prywatnym zatrudniające co najmniej 50 pracowników muszą wdrożyć wewnętrzne kanały zgłoszeniowe. Ten obowiązek dotyczy również podmiotów w sektorze publicznym, niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników. Wdrożenie kanałów zgłoszeniowych powinno być dostosowane do poziomu ryzyka działalności organizacji dla interesu publicznego.

Natomiast organizacje działające w sektorach o wysokiej ocenie ryzyka, takie jak rynki finansowe, zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (zgodnie z ustawą AML), ochrona środowiska oraz bezpieczeństwo transportu – są zobowiązane do wdrożenia tych procedur, niezależnie od liczby pracowników.

 

Obowiązki pracodawców

 

Pracodawcy mają obowiązek stworzenia i wdrożenia procedur umożliwiających bezpieczne i poufne zgłaszanie nieprawidłowości. Kluczowe kroki obejmują:

1. Stworzenie wewnętrznego systemu zgłaszania nieprawidłowości: System ten powinien umożliwiać bezpieczne i poufne zgłaszanie wszelkich nieprawidłowości.
2. Ochrona tożsamości sygnalisty: Pracodawcy muszą zapewnić, że tożsamość osoby zgłaszającej będzie chroniona i nie ujawniana bez jej zgody.
3. Zakaz działań odwetowych: Pracodawcy muszą zapobiegać wszelkim formom represji wobec sygnalistów, takim jak zwolnienie z pracy, obniżenie wynagrodzenia czy zmiana warunków pracy na gorsze.
4. Edukacja i szkolenia: Regularne szkolenia dla pracowników dotyczące procedur zgłaszania nieprawidłowości oraz ochrony sygnalistów są niezbędne.

Zobacz też: Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o.

 

Korzyści dla organizacji

 

Zapewnienie skutecznej ochrony sygnalistów przynosi liczne korzyści dla organizacji. Przede wszystkim, pracownicy czują się bezpieczniej, wiedząc, że mogą zgłaszać nieprawidłowości bez obawy przed represjami. Transparentność i uczciwość w miejscu pracy sprzyjają budowaniu zaufania, co przekłada się na lepszą atmosferę i wyższą efektywność.

Ponadto, skuteczne procedury zgłaszania nieprawidłowości mogą pomóc w szybszym wykrywaniu i eliminowaniu problemów, minimalizując ryzyko prawne i finansowe dla organizacji. Dzięki temu firma zyskuje na wiarygodności i pozytywnym wizerunku na rynku.

 

Konsekwencje braku ochrony sygnalistów

 

W ustawie wprowadzono, w zależności od przypadku, karę grzywny, karę ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności.

Z kolei łagodniejszy rodzaj kary (kara grzywny) jest przewidziany w przypadku wykroczenia. Za brak ochrony sygnalistów jak i generalnie nieprzestrzegania przepisów ustawowych grożą surowe kary.

Do głównych kar za brak ochrony należą: grzywna, kara ograniczenia wolności albo nawet pozbawienia wolności do lat 3. Szczegóły określają przepisy karne ustawy. 

 

Możliwość wdrożenia kanału zgłoszeniowego w mniejszych firmach

 

Choć obowiązek wdrożenia kanałów zgłoszeniowych dotyczy głównie większych podmiotów, organizacje zatrudniające mniej niż 50 pracowników również mogą skorzystać z tej możliwości. Mniejsze firmy mogą wdrożyć wewnętrzne kanały zgłoszeniowe, co może poprawić funkcjonowanie organizacji i podnieść poziom zaufania wśród pracowników. Wymogi dotyczące takich kanałów są wtedy mniej rygorystyczne, ale nadal muszą zapewniać poufność dla danych osoby zgłaszającej naruszenie.

 

Podsumowanie

 

Ochrona sygnalistów jest kluczowym elementem nowoczesnego zarządzania organizacją. Pracodawcy muszą dostosować swoje procedury i polityki, aby sprostać nowym wymaganiom prawnym. Wdrożenie skutecznych mechanizmów ochrony sygnalistów nie tylko spełnia wymogi prawne, ale także przynosi liczne korzyści dla organizacji, w tym poprawę atmosfery w pracy, zwiększenie zaufania oraz minimalizację ryzyk prawnych i finansowych.

Dbając o transparentność i uczciwość w miejscu pracy, pracodawcy mogą budować silne, zaufane relacje z pracownikami, co przekłada się na lepsze wyniki i pozytywny wizerunek na rynku. Ochrona sygnalistów to nie tylko obowiązek prawny, ale również inwestycja w długoterminowy rozwój i sukces organizacji.

 

Zobacz też: https://www.biznes.gov.pl/pl