Na czym polega fundacja rodzinna? Jakie przepisy zaczną obowiązywać od maja 2023 r. i czy jest to rozwiązanie korzystne dla przedsiębiorców? I czy na pewno zawsze?

 

Fundacja rodzinna 2023

 

Od 22 maja 2023 r. zaczną obowiązywać przepisy o fundacji rodzinnej, która ma pozwolić na sprawne zapewnienie dziedziczenia w ramach firmy rodzinnej. Celem fundacji jest gromadzenie majątku, zarządzanie nim oraz przekazywanie tego majątku na rzecz beneficjentów, którzy są odpowiednikami wspólników ze spółki z o.o.

Fundacja rodzinna posiada osobowość prawną (tak samo jak np. spółki z o.o. czy zwykłe fundacje) – to oznacza tym samym, że fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji. Ale nie działa to tak samo w drugą stronę; otóż jest możliwe, że fundacja rodzinna będzie odpowiadać za zobowiązania swojego fundatora.

Pomimo iż w nazwie tej formy fundacji widnieje słowo “rodzinna”, to może to być mylące. Nie ma bowiem wymogu, aby osoby tworzące fundacje miałyby być spokrewnione. Co więcej, fundator może być tylko jeden. Musi to być jednak osoba fizyczna, a nie prawna (w przeciwieństwie do “zwykłej” fundacji). Fundacja rodzinna dotyczy więc nie tylko firm rodzinnych, ale również inwestorów prywatnych.

 

Fundacja rodzinna – główne zalety

 

W związku z posiadanie odrębnej osobowości prawnej, fundacja rodzinna pozwala przede wszystkim na ochronę majątku, który jest prawnie odrębny od fundatora. Może więc być skutecznym narzędziem do ochrony prywatnego majątku.

Fundacja rodzinna pozwala zaplanować sukcesję firmy kolejnym pokoleniom z udziałem członków rodziny lub  przez inne osoby. Jednocześnie ogranicza się ryzyko nieumiejętnego rozporządzania majątkiem przez następców.

Co ważne, w znacznym stopniu można skorzystać z preferencji podatkowych oraz składek ZUS-owskich. (Przychody beneficjentów z tytułu wypłat z fundacji nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. 15% to całość podatku od przychodów z fundacji rodzinnej).

 

Jak było dotychczas z firmą po śmierci?

 

Do tej pory zdarzało się, że majątek firmy po śmierci przedsiębiorcy podlegał dziedziczeniu na zasadach ogólnych – tak jak majątek każdej osoby. Przez to zgromadzone aktywa firmy mogły zostać rozdrobnione a organizacja przedsiębiorstwa zaczynała kuleć.

Często więc w praktyce śmierć przedsiębiorcy oznaczała śmierć firmy. Oczywiście było możliwe zaplanowanie sukcesji w drodze testamentu, jednak tutaj niektórzy spadkobiercy mogli domagać się zachowku, co też miało swoje konsekwencje.

Rozwiązaniem jest właśnie fundacja rodzinna. Majątek przekazany fundacji nie wejdzie w skład masy spadkowej założyciela fundacji. Umiejętne “poukładanie” fundacji zapobiegnie rozdrobnieniu majątku firmy i znacząco ułatwi przejęcie sterów.

Beneficjenci i fundator

 

Beneficjentem mogą być osoby fizyczne oraz organizacje pożytku publicznego (OPP). Z majątku fundacji rodzinnej można finansować przykładowo koszty utrzymania, leczenia i kształcenia beneficjentów. Mogą być również finansowane cele statutowe OPP.

W fundacji rodzinnej rola fundatora jest znacząca. Określa on zasady funkcjonowania, zarządzania, a także określa cele, dla których zostaje powołana fundacja rodzinna.

 

Fundacja rodzinna a działalność gospodarcza

 

Fundacja rodzinna będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą, ale z pewnymi ograniczeniami. Otóż dozwolone będzie:

• zbywanie mienia, o ile nie zostało ono nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia (brak jednak definicji warunków decydujących o tym, czy mienie zostało nabyte wyłącznie w celu odsprzedaży),
• najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie,
• przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwo w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach,
• nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze,
• udzielanie pożyczek podmiotom związanym z fundacją rodzinną,
• obrót zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji,
• prowadzenie przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

 

Możliwe jest w tej sytuacji skorzystanie z preferencyjnego zwolnienia podmiotowego w zakresie podatku od osób prawnych CIT.

Fundacja rodzinna – wady

 

Nie można traktować fundacji rodzinnej jako sposobu do prowadzenia bieżącej działalności. Nie służy więc do płynnego transferu środków majątkowych między fundacją a fundatorem lub beneficjentami.

Co więcej, podczas “istnienia” fundacji rodzinnej fundator nie ma możliwości wycofania majątku, który wcześniej został wniesiony do fundacji. Może go otrzymać z powrotem jedynie wtedy, gdy jest beneficjentem – oczywiście na określonych zasadach.

Celem fundacji rodzinnej jest bowiem długoterminowa inwestycja zgromadzonego majątku.

Można powiedzieć, że regulacje dotyczące fundacji rodzinnej mogą być korzystne dla następujących podmiotów:

• firm rodzinnych (jako instrument do planowania sukcesji),
• osób, które tworzą lub zmieniają struktury biznesu, do którego mogą w przyszłości włączyć swoich najbliższych (choć nie jest to konieczne, gdyż beneficjentem może być też sam fundator),
• osób ze znacznym majątkiem, które chcą je korzystnie ulokować w celach inwestycyjnych.

 

Ustanowienie fundacji rodzinnej

 

Można powołać fundację rodzinną w akcie założycielskim (u notariusza) albo w testamencie. Minimalna wartość, jaką musi mieć majątek wnoszony do fundacji, to 100.000 zł.

Dla tego rodzaju fundacji został utworzony specjalny rejestr i jest on prowadzony przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Fundacja zaczyna więc istnieć od momentu wpisu do tego rejestru. Fundacja może jednak działać w czasokresie pomiędzy sporządzeniem aktu założycielskiego a wpisem do rejestru – na podobnej zasadzie, co spółka z o.o. w organizacji.

Podsumowując, proces założenia fundacji rodzinnej można opisać w sześciu krokach:

1. 1. złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej,
   2. ustalenie statutu,
   3. sporządzenie spisu mienia,
   4. ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut,
   5. wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych (jeśli fundacja została ustanowiona w akcie założycielskim) albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych (jeśli fundacja została ustanowiona w testamencie spadkodawcy),
   6. wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.

 

Zarząd w fundacji rodzinnej

 

W fundacji rodzinnej jest obowiązek powołania dwóch organów: zgromadzenia beneficjentów oraz zarządu, a jeśli beneficjentów będzie wynosić więcej niż 25 osób, to obligatoryjna będzie również rada nadzorcza. Organy te mogą organizować swoje posiedzenia przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, chyba że w statucie postanowiono inaczej.

Do zadań i kompetencji zarządu fundacji rodzinnej należy:

• prowadzenie spraw fundacji,
• reprezentacja fundacji na zewnątrz,
• realizacja celów fundacji rodzinnej określonych w statucie,
• podejmowanie czynności związanych z zapewnieniem płynności finansowej i wypłacalności fundacji rodzinnej,
• tworzenie, prowadzenie i aktualizowanie listy beneficjentów,
• informowanie beneficjenta o przysługującym mu świadczeniu,
• spełnianie świadczenia przysługującego beneficjentowi.

 

Powołać oraz odwołać członków zarządu może fundator, a po jego śmierci może to zrobić rada nadzorcza albo zgromadzenie beneficjentów. Oczywiście w statucie można to uregulować odmiennie.

Co ciekawe, według przepisów nie ma możliwości w fundacji rodzinnej ustanowienia prokurenta.

Jeśli chodzi o odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania, to ponoszą oni odpowiedzialność solidarną za zobowiązania podatkowe.

---

Skontaktuj się z nami, jeśli jesteś zainteresowany założeniem fundacji rodzinnej